Politica linguistica: Una o duas normas ofitzialis? – Parte 1

Cari Lettori,

Pubblichiamo un’opinione sulla scelta di politica linguistica recentemente tenuta dal Consiglio Provinciale di Cagliari; a cura di Pedru Perra*. A seguire, la posizione del prof. Michele Pinna, presidente dell’Istituto Bellieni di Sassari.

***

De unas cantu cidas, de candu su Consillu de sa Provìntzia de Casteddu at deliberau a totòmini sa norma campidanesa de sa lìngua sarda (chi fait a dda scarrigai innoi: http://academiadesusardu.files.wordpress.com/2009/07/arregulas.pdf) comenti a bariedadi de sardu ofitziali de sa Provìntzia, at torrau a pigai s’arrexonu apitzu de, cali sardu imperai in s’aministratzioni, in sa scola e in is mass media?

Fait a nai chi oindii ddoi funt duas posturas, una chi narat, tocat a tenni una norma sceti, una norma cobertura po totu is sardus e un’àtera postura chi narat, impereus is duas bariedadis stòricas, su campidanesu e su logudoresu literàrius.

Is chi proponint una norma sceti po totu is sardus nant chi no fait a partziri a is sardus, chi una norma serbit po auniri, ca nci funt barrancus in s’aministratzioni chi no teneus una norma sceti, ca no fait a fai telegiorronalis, imparai su sardu in is scolas cun duas normas e afòrtiant su parri insoru narendi chi totu is lìnguas ant fatu diaici e depeus sighiri is àterus essemprus.
Ma custu berus est? Bieus totu is chistionis:

1. Una norma sceti serbit po auniri. De candu seus chistionendi de “una norma po totus” is sardus no si funt aunius, ma antzis, si funt partzius, ca siat sa LSU de su 2000 (chi is sardus dda ant arrefudada e po cussu burrada) chi sa LSC de su 2006 (chi est simprementi sa LSU pagu pagu arrangiada) funt acanta tropu de su logudoresu literàriu chi sa majoria de is sardus no connoscit e duncas s’intendint “discriminaus”, est nàscia sa bidea de is sardus partzius in burdus e
in berus.
2. Po s’amministratzioni serbit una norma sceti. No est berus, ca nci funt stadus che sa Norvègia e natzionis chena de stadu, che sa Ladìnia, chi tenint sa lìngua insoru partzia in duas normas scritas, una lìngua cun duas normas. No mi pensu chi fetzat a nai chi siant natzionis chi no tengant un’aministratzioni, chi no fetzant leis e aici nendi!
3. A tenni duas normas est unu barrancu in is mass media e in sa scola. Teneus giai una sperièntzia de su sardu in is mass media cun duas normas, Sardegna 1, unus cantu annus a oi faiat is telegiorronalis in campidanesu e in logudoresu, una noa in d-una bariedadi e un’àtera noa in s’àtera bariedadi, chena barrancu perunu e sa genti fiat acostumendi-sì a intendi totu su sardu. In sa scola oindii su sardu est intrendi cun su sardu de su logu, in is de su cabu de giossu su campidanesu e in is de su cabu de susu, in logudoresu, no mi parit chi sa cosa est andendi mali, in prus is lìburus didàticus funt in campidanesu e in logudoresu giai.
4. Totu is àteras lìnguas tenint una norma sceti po chistionis pràticas. Comenti femu narendi aprimu, no est berus, ca esistint medas lìnguas chi tenint prus de duas bariedadis scritas. In Norvègia tenint su Bokmål e su Nynorsk, chi imperant a muda in s’aministratzioni statali. In Ladìnia tenint su Gardanesu e su Badiota, acetotu imperaus a muda in s’aministratzioni, in is mass media etc etc.
Is lìnguas chi tenint una bariedadi sceti intamis, ant sceberau sa bariedadi literària de sa capitali, su friulanu imperat sa bariedadi de Udine, sa cadalanu su de Barcelona (mancai chi in is scolas de is Balearis imperint su baleàricu e in Valèntzia su valentzianu, bariedadis de sa lìngua cadalana). Nemus at sceberau de imperai una bariedadi no de sa capitali o de is tzitadis mannas, duncas, in Sardìnnia, chi boleus imperai una bariedadi sceti, iat a depi essi su campidanesu, sa prus bariedadi spainada e sa bariedadi de is tzitadis stòricas mannas, Casteddu, Igrèsias, Aristanis.

Lassendi a perdi totu is chistionis linguìsticas e chistionendi de is chistionis polìticas sceti, de su chi apu nau finsas a imoi, no mi parit chi su natzionalismu sardu si potzat smenguai cun s’imperu de duas normas, comenti no at smenguau su natzionalismu norvegesu e su ladinu, antzis, est oindii chi su natzionalismu sardu tenit su dannu de is “gherras linguìsticas” ìnturu de is “cabesusesus e is de su cabu de giossu” po is chistionis linguìsticas, seus amostendi de no essi aunius, amostendi una debilesa chi agoa torrat a donai arrexoni a is inimigus de sa natzioni nosta.

Sigomenti est de milli annus chi sa natzioni nosta est imperendi is duas normas scritas stòricas, sigomenti oindii puru in sa conca de is sardus custas duas normas esistint, sigomenti teneus is essemprus de àteras natzionis chi imperant duas normas scritas de sa pròpiu lìngua, poita est chi no segaus sa “gherra linguìstica” torrendi a su connotu de sèculus? Sa norma ùnica at a arribai cun su tempus, aunendi-sì de manera lìbera e spontanea is duas normas de oi, cun s’imperu fitianu.

Chi siat custu diaderus su mori po afortiai sa natzioni sarda e su sentidu natzionalista?
***
*Pedru Perra, nàsciu in Casteddu in su 1976, laureau in scièntzias polìticas, tradusidori, imparadori, traballat cun sa lìngua sarda de prus de 10 annus. Sighit is progetus cun sa lei 482/99 in medas comunus de Sardìnnia, faendi s’imparadori in is cursus de sardu e sighendi is ofìtzius linguìsticus. Est unu de is autoris de su lìburu Arrègulas po ortografia, fonètica, morfologia e fueddàriu de sa Norma Campidanesa de sa Lìngua Sarda, est a nai sa bariedadi scrita ofitziali de sa Provìntzia de Casteddu.

Considerazioni sulla Lingua Sarda – Di Michele Pinna (PDF).

Iscarica custu articulu* in PDF. – Vedi Parte 2.

Redazione SANATZIONE.EU

Be Sociable, Share!

    2 Commenti

    Commenta



    Per la pubblicazione i commenti dovranno essere approvati dalla Redazione.